2025-08-04
System kaucyjny, który ma zacząć obowiązywać w Polsce od 2025 roku, to jedno z kluczowych narzędzi walki z odpadami opakowaniowymi.

Zgodnie z założeniami Ministerstwa Klimatu i Środowiska, jego głównym celem jest zwiększenie poziomu recyklingu opakowań po napojach, a także ograniczenie zaśmiecenia przestrzeni publicznej. Objęcie systemem kaucyjnym plastikowych butelek, puszek aluminiowych i butelek szklanych to rozwiązanie, które z powodzeniem funkcjonuje w wielu krajach Europy. W polskim wydaniu wywołuje jednak wiele pytań, zwłaszcza wśród przedstawicieli niektórych branż – między innymi farmaceutów.

 

Apteki od kilku tygodni są w centrum gorącej dyskusji na temat obowiązku przyjmowania zwrotów opakowań po produktach objętych kaucją. Zgodnie z rozporządzeniem, system obejmuje m.in. suplementy diety i inne napoje sprzedawane w formie butelek PET, puszek czy szkła. W praktyce oznacza to, że apteki, które w swojej ofercie mają napoje lub suplementy w takich opakowaniach, mogą zostać zakwalifikowane jako punkty detaliczne zobowiązane do odbioru opakowań zwrotnych.

 

Specyfika funkcjonowania aptek

Środowisko farmaceutyczne zdecydowanie sprzeciwia się takiej interpretacji. Argumenty dotyczą przede wszystkim specyfiki funkcjonowania aptek – placówek, które z definicji są miejscami ochrony zdrowia, a nie punktami sprzedaży FMCG. Wskazuje się również na ryzyko związane z higieną i bezpieczeństwem – zarówno pacjentów, jak i farmaceutów. Wprowadzenie obowiązku odbioru zużytych opakowań może oznaczać konieczność przechowywania ich w przestrzeni zaplecza apteki, która zwykle jest niewielka i nieprzystosowana do takich funkcji.

 

Protest farmaceutów to nie tylko głos sprzeciwu wobec dodatkowych obowiązków administracyjnych i logistycznych. To także sygnał, że wdrażanie nawet najlepiej zaprojektowanych systemów wymaga dialogu, zrozumienia kontekstu i dostosowania rozwiązań do specyfiki różnych sektorów. Apteki – podobnie jak inne jednostki ochrony zdrowia – pełnią szczególną rolę w systemie społecznym. Ich podstawową funkcją nie jest obrót produktami objętymi kaucją, ale świadczenie usług zdrowotnych, farmaceutycznych i doradczych. Włączenie ich w system kaucyjny bez uwzględnienia tej roli może w konsekwencji zaburzyć zaufanie i komfort pacjentów.

 

Przejrzyste zasady działania

Warto jednak spojrzeć na sytuację szerzej. Wdrażanie systemu kaucyjnego to proces, który powinien być wsparty transparentną komunikacją i edukacją – zarówno wśród konsumentów, jak i przedsiębiorców. Przejrzyste zasady działania, jasne kryteria kwalifikacji do obowiązku zbierania opakowań, a także odpowiednio zaplanowane kampanie informacyjne to fundament skutecznej implementacji systemu. Brak takich działań może prowadzić do nieporozumień, protestów i oporu, który nie wynika ze złej woli, lecz z niejasności i braku informacji.

 

Farmaceuci podkreślają, że nie są przeciwni idei ochrony środowiska – przeciwnie, wielu z nich aktywnie wspiera działania proekologiczne. Ich głos to apel o rozsądek, proporcjonalność i dostosowanie przepisów do rzeczywistej roli placówek aptecznych. W odpowiedzi Ministerstwo Klimatu i Środowiska zapowiedziało doprecyzowanie rozporządzeń oraz kontynuację konsultacji z przedstawicielami branży farmaceutycznej. To krok w dobrą stronę – pokazujący, że systemowe zmiany mogą i powinny być wprowadzane z uwzględnieniem realnych potrzeb i ograniczeń poszczególnych grup zawodowych.

 

Włączenie aptek do systemu kaucyjnego może zatem stać się impulsem do szerszej dyskusji o tym, jak projektować polityki publiczne w sposób partycypacyjny, z udziałem zainteresowanych stron. Edukacja, zrozumienie i otwartość na dialog są nie mniej ważne niż same przepisy prawne. Zwłaszcza w kontekście tak kompleksowej zmiany, jaką jest budowa ogólnokrajowego systemu kaucyjnego.

 

Bartosz Sosnówka

Partner zarządzający w 2pr

Doradca Grupy COMP

Nadesłał: 2pr